‌واکاوی شرایط جدید خرید خودرو از بورس کالا | خودرو بالاخره تک‌ نرخی می‌شود؟

به گزارش جام جم آنلاین، فروش خودرو از طریق بورس کالا چندماهی است که در حال اجرا است و در یک ماه گذشته این عرضه‌ها به خودروهای ‍‍‍‍‍‌پرتیراژ و پرتقاضا رسیده است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند فروش خودرو از طریق بازار فیزیکی بورس موجب می ‌شود به مرور زمان دست دلالان و سوداگران از بازار خودرو کوتاه شده و مشتریان و خودروسازان نفس راحتی بکشند.

برخی دیگر از کارشناسان نیز می‌گویند، برای اینکه بازار خودرو بهبود یابد و ساماندهی آن هر چه سریع‌تر اتفاق بیافتد،‌ خودرو باید در بورس عرضه شود. اگر این راهکار تبدیل به یک روش دائمی برای فروش خودرو شود، دیگر شاهد قیمت بازار آزاد و درب کارخانه نخواهیم بود و چندقیمتی شدن از میان خواهد رفت.

عرضه محدود خودرو در بورس‌ مشکلی که باید حل شود

اما افزایش قیمت خودرو در بورس کالا نسبت به قیمت پایه و نزدیک شدن به قیمت بازار آزاد سبب شد در هفته‌های گذشته انتقاداتی در این زمینه مطرح شود. مشخص نبودن میزان و زمان عرضه برای هر خودروساز از دیگر موضوعاتی است که شفافیت عرضه خودرو در بورس کالا را به چالش کشیده است.

یکی از مشکلات عرضه خودرو در بورس کالا، عرضه محدود آن است که به نظر می ‌رسد این مساله باید طی ماه‌ های آینده مرتفع شود.

مسوولان وعده داده ‌اند که به زودی راهکار جدید عرضه و فروش محصولات خودروسازی برای انواع خودروها عملیاتی خواهد شد. همچنین طبق بررسی ها، برنامه وزارت صمت عرضه تمامی خودروهای صفر کیلومتر از طریق بورس است.

عرضه خودرو در بورس مخالف هم دارد؟

البته عرضه خودرو در بورس کالا، مخالفانی جدی از جمله شورای رقابت دارد.

‌هدف از عرضه یک کالا در بورس مشخص شدن قیمت واقعی آن است، برخی از کارشناسان معتقدند که عرضه خودرو در بورس کالا منجر به کشف قیمت واقعی محصولات خودروسازان خواهد شد.

خودروسازان معتقدند قیمت‌گذاری دستوری موجب زیان انباشته این شرکت‌ها شده و با ورود خودرو به بورس، بخشی از زیان انباشته آنها در سال‌های گذشته کاهش خواهد یافت.

اما شورای رقابت به دلیل افزایش قیمت خودرو نسبت به قیمت پایه و دستوری‌، مخالف عرضه خودرو در بورس است، البته عرضه خودرو خارج از سیستم بورس کالا، نیز از دیگر موضوعاتی است که مخالفان مطرح می‌کنند.

انتفاع مصر‌ف‌کننده از بورس کالا به شرط ‌عرضه همه تولیدات خودروساز در بورس‌

از سوی دیگر عرضه خودرو هم به صورت قرعه‌کشی و هم در بورس کالا سبب شده است دوگانگی قیمتی در عرضه ایجاد شود و همین مساله نیز رانتی را برای افراد ایجاد خواهد کرد.

به گفته کارشناسان، عرضه خودرو در بورس کالا در وهله اول می‌‌تواند به نفع خودروسازان تمام شود. مصرف کنندگان دومین گروهی هستند که «در صورت عرضه تمام خودروها در بورس» می توانند از این موضوع منتفع شوند.

از دیگر سو، فروش خودرو در بازار فیزیکی بورس درواقع موجب تغییر مکان خرید و فروش خودرو می‌شود و تغییر عمیقی در اصل ماجرا به وجود نمی‌ آورد. یکی از دلایل مخالفان این طرح، همین است.

به عقیده مخالفان طرح عرضه خودرو در بورس، وقتی شفافیت به طور اصولی در صنعت خودروسازی وجود ندارد، مصرف کنندگان ضرر زیادی خواهند کرد و ناکارآمدی در شفافیت موجب می ‌شود خودروسازان به سمت خودکفایی نروند.

مزایای عرضه خودرو در بورس کالا

از سوی دیگر عرضه خودرو در بورس کالا، می‌تواند بستری مناسب برای خودروسازان و قطعه سازان باشد، زیرا آنها می ‌توانند عرضه و تقاضای خود را مدیریت کرده و در مجموع تأمین مالی بهتری داشته باشند.

نخستین گام اصولی برای حذف رانت‌‌های گسترده در بازار خودرو با شروع عرضه‌ها در بورس کالا کلید ‌خورده است، به نظر می رسد با استمرار عرضه‌ ها در بورس، خودروسازان از زیان خارج شده و شرایط قطعه سازان بهبود یابد.

بهبود شرایط قیمتی خودرو در صورت تداوم عرضه و عرضه همه محصولات خودروساز

در این‌باره، محمد بیات، کارشناس اقتصاد، در گفت‌‌‌و‌گو با فارس‌ می‌گوید: در حال حاضر فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی و قیمت‌های از پیش تعیین شده موجب می‌شود تا رانت و فساد وسیعی به وجود آید، حذف تدریجی قرعه‌کشی و عرضه همه محصولات خودروسازان در بورس می‌تواند در بهبود اوضاع تأثیر زیادی بگذارد.

وی ادامه داد: بسیاری از افرادی که در قرعه کشی برنده می‌شوند، دلالانی هستند که با اجاره کارت ملی رانت مربوطه را نصیب خود می‌کنند و تنها عده‌ای محدود‌ متقاضی واقعی در این فرآیند برنده می‌‌شوند. در این بین، بازنده اصلی شرکت‌های خودروسازان بودند که به دلیل قیمت‌گذاری دستوری، در این مدت اجرای قرعه کشی، متحمل زیان‌ های سنگین شده‌اند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: فروش خودرو از طریق بورس کالا موجب می‌شود قیمت گذاری دستوری حذف شود و رانت حاصل از این روش عرضه خودور از بین برود. در صورتی که خودروها به صورت مداوم در بورس عرضه شوند، هم خودروسازان از زیان انباشته خارج خواهند شد و هم توقع مردم و مصرف‌کنندگان از محصولات با کیفیت منطقی و عقلانی خواهد بود.

فاصله قیمت کارخانه و بازار آزاد خودرو کاهش می یابد؟

به اعتقاد کارشناسان صنعت خودرو، برای تک‌نرخی شدن قیمت خودرو و از بین رفتن دلالی از این بازار، باید ابتدا مشکلات ریشه‌ای این بازار شناسایی شده و حل شوند. برخی از این مشکلات شامل مدیریت ناکارآمد، نیروی انسانی مازاد، فناوری قدیمی، ماشین آلات مستهلک، وجود انحصار و رقابت دولتی ها با یکدیگر است.

در گذشته نیز برخی از کارشناسان تنها یک راهکار برای حل دوگانگی قیمت ارائه می‌کردند، این افراد معتقد بودند برای این که در کوتاه مدت وضعیت بازار بهبود یابد، تنها یک راهکار و شیوه وجود دارد و آن اینکه قیمت خودرو بر حسب قیمت حاشیه امن بازار تعیین شود؛ آنها می‌گویند خودروسازان برای موفقیت باید از قیمت‌گذاری دستوری خلاص شوند. یکی از مکانیزم‌هایی که می‌تواند این ایده را اجرایی کند، بورس کالا است.

شرایط جدید عرضه خودرو در بورس کالا | این افراد نمی‌توانند از بورس خودرو بخرند

در همین زمینه و برای کنترل تقاضا توسط دلالان، در جلسه معاونان وزارت صمت و مدیران ارشد بورس کالا برای تعادل بازار خودرو، شرایط جدید عرضه خودرو در بورس تعیین شده است.

در این جلسه چندین موضوع مصوب شده است که در ادامه می‌آید.

۱- جدول کف عرضه خودرو و برنامه تولید ماهانه به تفکیک مدل توسط وزارت صمت به بورس کالا اعلام شود و مبنای تایید عرضه‌ها و معاملات قرار گیرد.

۲- بورس کالا میزان عرضه ها را به صورت هفتگی، دو‌هفته ای و ماهانه به گونه‌ای تایید کند تا کف عرضه‌های ماهانه رعایت شود.

۳- در خصوص نحوه عرضه ها نیز قرار شد تجمیع عرضه‌ها براساس کلاس خودروها، پرتیراژها و کم تیراژها و خودروهای تجاری انجام شود.

۴- تعیین پیش دریافت خرید خودرو به گونه ای متناسب با شرایط بازار باشد تا تقاضای خودرو متعادل تر شود.

۵- آن دسته از کدهای ملی در بورس کالا امکان خرید خودرو دارند که از ابتدای سال ۹۸ از بورس کالا یا سامانه های وزارت صمت خرید نداشته‌اند.

۶- مقرر شد شرایط ضمانت خودروسازان برای عرضه در بورس به منظور رشد عرضه‌ها تسهیل شود.